Dirk Hilbers is bioloog en initiatiefnemer en schrijver van Crossbill Guides, de grootste serie natuurreisgidsen van Europa. Zijn doel: laten zien hoe mooi en bijzonder de natuur is en daarmee de bescherming ervan stimuleren. Na gidsen over onder meer IJsland, Lesbos, het zuiden van Portugal en de Veluwe is er nu een over de Wadden.
‘Zonder te beweren dat Texel het mooiste Waddeneiland is, kan ik wel zeggen: het is er fantastisch!’, reageert hij spontaan. ‘Ik ben er heel veel geweest. Veel van mijn familie woont in Noord-Holland. Vaak reis ik even door – meestal per trein, wat ik voor de Wadden iedereen kan aanraden – om een dagje naar Texel te gaan. Het is er zo’n andere wereld dan op het vaste land.’
Dirk leerde Texel kennen toen hij een jaar of veertien, vijftien was en lid van de NJN, de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie. ‘Met leeftijdsgenoten zaten we op een camping en van daar trokken we het eiland over om de natuur te bestuderen. Naar De Slufter of De Muy. Of naar de Waddendijk. Of we zaten heel lang bij de Mokbaai, om te zien hoe het tij opkwam en vogels hun eten bij elkaar scharrelden. Al die vogels uit elkaar houden en hopen op een dwaalgast. Een keer zagen we een Amerikaanse goudplevier. Ik herinner het me nog goed.’
Achterafpaadjes
Toen hij vaker op Texel kwam, begon Dirk te beseffen dat hij vooral de ‘geijkte plekken’ had gezien. ‘Pas later ging ik de achterafpaadjes waarderen, de Hoge Berg, de geologische geschiedenis van dat gebied. Maar ook de stilte en de rust in de dorpjes, zoals De Waal. Daardoor kreeg ik heel andere perspectieven. Ik kijk nog steeds naar vogels, heb meestal ook een kijker om mijn nek. Maar ik zie ze nu meer in hun landschap, samen met de planten, vlinders, polders en dijkjes. En alle verhalen die daaromheen hangen. Ik heb veel meer een totaalblik gekregen, als je dat zo kunt zeggen.’
Dirk is opgegroeid in Nijmegen en woont in Arnhem, waar in de omgeving nog omvangrijke natuurgebieden zijn waar hij graag komt. ‘Maar het verschil is dat hier vrijwel alles een bedoeling heeft. Het waterpeil wordt op een bepaald niveau gehouden voor die of die plant, Of er wordt een andere beheersmaatregel genomen. Dat gebeurt op Texel ook, maar daar zie je ook nog natuur spontaan ontstaan. Dat is fantastisch om als binnenlander te zien. Op de Hors ontstaan hele nieuwe duinvalleitjes, zonder of met slechts heel weinig invloed van mensen. Dat spontane heeft iets bevrijdends – je staat oog in oog met iets dat niet is bedacht, maar zijn eigen vorm en ontwikkeling zoekt. Ik hoop dat je me volgen kunt en het niet te zweverig klinkt. Maar op Texel voel ik daardoor iets van vrijheid. Een exotische wereld. Een bereikbare exotische wereld, want je bent er zo. Maar toch, een exotische wereld.’
Nieuwe natuur
Dat wil niet zeggen dat hij niet geniet van aangelegde of herstelde natuur. Met waardering praat hij over het project in de Texelse polder Waalenburg, waar het afgelopen jaar veel werk is verzet om het landschap terug te brengen naar de tijd van vóór de opkomst van de moderne landbouw, om het gebied zo weer aantrekkelijk te maken voor allerlei zeldzame planten en vogels. ‘Soms wordt het Waddengebied gepresenteerd als een gebied waarin geen mens voorkomt. Ik vind het juist interessant om te zien hoe de mens en de natuur samen het landschap hebben gemaakt. Al die dijkjes en polders hebben een geschiedenis en dat vind ik mooi.’
‘Texel is een exotische wereld’
Bij het schrijven kan Dirk putten uit een brede kennis over de gebieden die hij in zijn boeken en apps belicht. Toch werkt hij ook graag samen met lokale deskundigen. ‘Ik schrijf eerst op wat ik wil vertellen en vraag dan mensen van Staatbosbeheer, Natuurmonumenten en anderen erop te schieten. Wat zie ik verkeerd? Wat is er nog meer te melden?’
De illusie dat hij nu wel ‘klaar’ is op Texel, heeft hij niet. ‘Ik heb inmiddels alle paadjes wel bewandeld en op heel veel plekken gefietst. En toch durf ik bij lange na niet te zeggen dat ik Texel wel ken. Niet van haver tot gort in ieder geval. Er blijft zoveel te ontdekken.’
Crossbill Guide Wadden: boek én app
Wil je weten wat in het Waddengebied de beste plekken zijn om vogels, vlinders, libellen of zeldzame planten te zien? Waar de mooiste kwelders liggen? Hoe je zeehonden, wilde orchideeën of rugstreeppadden kunt vinden? En wat de duinen in het noorden van Texel zo bijzonder maakt? Het antwoord op al deze vragen vind je in de 368 pagina’s gids Crossbill Guide Wadden, naast achtentwintig van de mooiste wandel- en fietsroutes, uitgebreide informatie over tal van onderwerpen en tientallen praktische tips.
Erg handig is ook de slimme app die bij de gids hoort. Deze download je één keer en daarna doe je dat nogmaals voor elke wandeling of fietstocht. Tijdens de tocht maakt je telefoon je er met een bliepje op attent wanneer je links- of rechtsaf moet, maar ook dat er nieuwe informatie beschikbaar is over iets wat je onderweg tegenkomt.
Welke informatie dat is, bepaal je zelf. Misschien wil je wel alles weten over een gebied. Dat kan. Maar wil je wél weten welke vogels er voorkomen, maar interesseert het je minder welke planten er zijn, dan regel je dat heel simpel via het keuzemenu van de app.
Crossbill Guide Wadden kost €25,95 en is verkrijgbaar via texelnu.nl en onder meer ook bij de Texelse boekwinkels. Online kun je alvast een voorproefje bekijken op www.issuu.com/crossbillguidesfoundation. De app downloaden kan gratis via de appstore en playstore (zoek op Crossbill Wadden).
