Tussen ons land en Engeland bevindt zich zee, dat vinden wij vanzelfsprekend. Maar dat is niet altijd zo geweest! Tot de laatste ijstijd, zo’n 10.000 jaar geleden, lag het gebied wat we nu kennen als de Noordzee, meestal boven de zeespiegel. We noemen dit gebied Doggerland.
Het was er niet altijd even droog, dat hing af van het klimaat. En het klimaat varieerde enorm! We hebben het dan wel over een periode van meer dan een miljoen jaar, waarin ijstijden werden afgewisseld door warme periodes.
Tijdens de ijstijden was een groot deel van het beschikbare water vastgelegd in ijs. Hierdoor was de zeespiegel laag en lag Doggerland droog. Het klimaat van Doggerland was ruig: koud, droog en winderig. De winters waren lang, de zomers kort. In het gebied leefden grote zoogdieren, zoals wolharige mammoeten, reuzenherten, steppewisenten en wolharige neushoorns. Deze inmiddels uitgestorven ijstijdzoogdieren hadden een enorme steppe als leefgebied. Dit noemen we de mammoetsteppe.
Tussen de ijstijden warmde het klimaat op, tot subtropisch aan toe. Doggerland zag er in die periodes heel anders uit. Naarmate het warmer werd, raakte de open steppe langzaam begroeid. Eerst met struiken, daarna volgden bomen. Er ontstonden rivieren, wetlands en moerassen. Het werd een soort Biesbosch-landschap, maar dan heel uitgestrekt. Hier leefden wilde zwijnen, edelherten, otters en bevers.
Doggerland was niet alleen bewoond door dieren, maar ook door mensen. De eerste en meest succesvolle menselijke bewoners waren Neanderthalers. Deze mensensoort heeft zich zo’n 450.000 jaar lang weten te handhaven in het steeds veranderende en ruige gebied. Neanderthalers waren goede jagers, wisten hoe ze vuur moesten maken en gebruikten botten en stenen om werktuigen van te maken. Ze leefden in groepen en leidden een rondtrekkend bestaan.
De eerste sporen van moderne mensen (Homo sapiens) in Doggerland zijn zo’n 35.000 jaar oud. De Neanderthalers waren toen al uitgestorven. Vanaf 16.000 jaar geleden lijkt de moderne mens echt voet aan de grond te hebben gekregen in Doggerland. De koudste periode van de laatste ijstijd was toen voorbij. Net als de Neanderthalers leefden deze mensen van de jacht, visvangst en het verzamelen van eetbare vruchten en planten.
Hoe weten we zo precies wat zich allemaal in Doggerland heeft afgespeeld? Deze kennis is vergaard met onderzoek aan opgeviste objecten uit de Noordzee. Vissers krijgen botten van dieren die ooit Doggerland bewoonden in hun netten, net als resten van de mensachtigen en hun werktuigen. Soms komen er ook vondsten uit het verre verleden op het strand terecht, vaak door zandsuppleties. Dankzij moderne analysetechnieken halen onderzoekers hier een schat aan informatie uit.
In de tentoonstelling Doggerland die bij Ecomare te zien is, wordt het verhaal van Doggerland verteld aan de hand van prehistorische vondsten. Blikvanger in de tentoonstelling is een levensechte wolharige neushoorn, een iconisch ijstijdzoogdier. Stel je eens voor hoe die mammoetsteppe eruit moet hebben gezien, met dit soort dieren! Welke eigenschappen hadden mensen nodig om hier te overleven? Om dit te ontdekken kunnen kinderen een uitdagende quiz doen. Een ander spel laat ze kijken als een archeoloog.
De tentoonstelling Doggerland blijft tot 1 november te bezichtigen bij Ecomare. Deze reizende tentoonstelling is georganiseerd binnen het project Onder Ons van het Rijksmuseum van Oudheden en de VriendenLoterij.
