Op Texel wordt behalve Nederlands en Duits ook Tessels gesproken. TexelNU eert de rijkdom van dit oude dialect en helpt je Texel te verkennen op sien Tessels.
Taalkundige Marcel Plaatsman bestudeert het Texelse dialect
Uitspraak: de Tesselse a
In het Tessels zijn er heel watbijzondere klinkers, zoals dei-achtige éé in De Wéél (De Waal)en skéép (schaap), of deoe-achtige óó in Óóst (Oost) engróót (groot). Minder opvallend,maar minstens zo apart is de kortea in het Tessels. Als Texelaars'man' zeggen, dan klinkt dat bijnaals mon, de korte a is o-achtig.De klank doet denken aan deEngelsea in small of walk. Het isnét geen o, maar wel bijna, en duswordt 'ie vaak zo geschreven:dot wos wot voor 'dat was wat'.Laat een Texelaar het maar eenshardop zeggen.
Tesselse voorzetsels
Het is 'op Texel', niet 'in Texel'.Dat is ook in het Nederlands zo.Maar in het Tessels gaat hetverder dan dat. Zo ben je in hetTessels niet 'in Den Burg', maaron de Burreg... Daaraan zienwe ook meteen dat de dorpsnameniets losser wordenuitgesproken.Het hele lijstje:on de Burregon de Horeon de Kóógon Ouweskil of kortweg on Skilon de Wéélon de Kosdurrep ofkortweg on Durrepon Óóstrend of kortweg on Strendop ÓóstJawel: op Óóst. Oost was vroegerecht het eindpunt van het eiland,misschien dat er daarom vanop gesproken wordt. Je komt ookfon Óóst en niet uut Óóst, maardat is wel algemeen: Texelaarszeggen ook dat iemand fon deBurreg komt.
Een oud Tessels woord
Vlakbij Oost ligt natuurreservaat't Waagejot. Die naam zal menigvogelaar al verbaasd hebben,want wat is nou een jot? Texelaarsweten het wel: een jot is eenzwaar hek, een stevige afsluitingvan hout. Het meervoud kanzoweljotte als jote zijn.De herkomst van het woord is innevelen gehuld. Mogelijk is er eenverband met het Oudfriesejāta (gieten, samenstromen), enwerd met jot aanvankelijk juist hetgat van een dijkdoorbraakbedoeld, afgesloten met eenzwaar hek. Dat klopt goed met deligging van 't Waagejot en ookmet een boerderijnaam opTerschelling, 't Jit, met dezelfdeetymologie.In het Engelse yot – 'vastmaken' –zit hetzelfde woord, daar is via debetekenis 'samenstromen'en 'samensmelten' de nieuwebetekenis ontstaan, die goed rijmtmet de betekenis in het Tessels.
